مایکروسافت و سونی روند عرضه‌ی بازی‌های رایگان را تغییر خواهند داد مطلب ویژه

سیاست سونی و مایکروسافت در عرضه‌ی عناوین رایگان و تخفیفات خود تغییر کرده و هم‌اکنون این موضوع بر روی کنسول‌های قدیمی‌تر مشهود است

ممکن است شاهد آخرین روزهای عرضه‌ی بازی‌ها به صورت رایگان باشیم؛ از بازی‌های رایگانی که برای کاربران سرویس گلد Xbox و PlayStation Plus عرضه می‌شوند صحبت می‌کنیم و به نظر می‌رسد روندی که در 8 سال اخیر شاهد آن بودیم، دچار تغییراتی شده است.

هنوز چیزی قطعی نیست، اما با نگاهی به فهرست نه چندان قدرتمند بازی‌هایی که امسال به صورت رایگان برای PlayStation 3 عرضه شدند می‌توان پیش‌بینی کرد که چه اتفاقی برای Xbox رخ خواهد داد. 3 سال پس از آنکه سونی جریان بازی‌های رایگان را به راه انداخت، مایکروسافت نیز سرویس مشابهی برای Xbox ایجاد کرد.

در این که کاربران کنسول Xbox One امسال‌‌، عناوین بهتری را به رایگان دریافت کردند هیچ شکی نیست. از 74 عنوانی که در سال 2017 در سرویس PS Plus قرار گرفتند، تنها 6 عدد توسط ناشران بزرگ - به جز سونی - عرضه شده بودند. (Altus، کپکام، کونامی، اسکوئر انیکس و یوبی‌سافت که بازی یوبی‌سافت یک بسته‌ی الحاقی برای بازی Assassin’s Creed 4: Black Flag بود) این نسبت برای Xbox 18 از 48 عنوان بود. (2K Games، الکترونیک آرتز، اسکوئر انیکس و یوبیسافت) فارغ از قیمتی که ناشران برای خرده‌فروشی‌ها تعیین می‌کنند یا نمره‌ی این بازی‌ها در وبسایت متاکریتیک، هنگامی که یک کمپانی به کاربران خود می‌گوید: «قرار است هر ماه بازی‌های رایگان دریافت کنید»، بازیکنان انتظار دارند خدماتی مشابه Xbox دریافت نمایند.

البته قطعا هیچکدام از این سرویس‌ها توانایی رقابت با تخفیف‌هایی که در فروشگاه‌ها و وبسایت‌هایی همانند والمارت را ندارند؛ هردو سرویس مورد نظر ما برای آشنا کردن بازیکنان با سازندگان مستقل و عناوینی که ممکن است هرگز با آن‌ها آشنا نشده باشند بسیار مفید عمل کرده‌اند. علی‌الخصوص سونی که پشتیبانی فوق‌العاده‌ای از عناوین انحصاری نشان داده است؛ به ویژه از طریق قابلیت Cross-Buy که در ارتباط با کنسول‌ها خانگی است.

خود ما نیز شک داریم که حتی در مرکز پشتیبانی PlayStation کسی وجود داشته باشد که با رایگان شدن بازی‌هایی چون Not a Hero، Disc Jam یا Kung Fu Panda: Showdown of Legendary Legends که همگی عناوین انحصاری PS4 هستند، هیجان زده شده باشد، چه برسد به بازیکنان که برآورده کردن انتظاراتشان بسیار سخت است. به PS3 که می‌رسیم وضعیت بدتر است: Blood Knights، Monster Jam Battlegrounds و Xblaze Lost: Memories. حتی اگر بخواهیم آن دسته از عناوین مستقلی که در بازار موفق بودند و واکنش مثبت منتقدان را به همراه داشتند نیز بررسی کنیم، به این نتیجه می‌رسیم میانگین بازی‌های رایگان PS Plus قطعا بد است. در سال 2017، فهرست بازی‌های رایگان PlayStation Plus برای کنسول PS3 که شامل 24 عنوان می‌شود، میانگین نمره‌ی 66.1 را در وبسایت Metacritic ثبت کرده‌اند. این عدد برای 24 بازیِ Xbox 360 تقریبا 76 است که عناوین نسبتا قدیمی‌تری را نیز در بر می‌گرفتند.

بنا به دلایلی نامشخص، سونی نمی‌تواند ناشران بازی‌های ترد پارتی را مجاب به عرضه‌ی رایگان عناوین قدیمی‌شان بر روی PS Plus نماید. درحالی که در Xbox سرویس Games with Gold به خوبی این امکان را فراهم ساخته. در نتیجه سونی بالاجبار چنین عملکرد ضعیفی را از خود بر جای گذاشته است. سونی در PS Plus تا بدین جای کار 13 عنوان قرار داده است که انتشارشان بر عهده‌ی خود کمپانی بوده است. با این حال کمپانی ژاپنی هنوز علاقه‌ای به عرضه‌ی رایگان بازی‌هایی که چشم و چراغش محسوب می‌شوند ندارد. صحبت از بازی‌های فرست پارتی و انحصاری است؛ The Last of Us (اکنون 4 سال می‌شود که برای PS3 عرضه شده)، God of War 3 و God of War Collection و یا حتی Uncharted و Uncharted 2.

11 سال از راه‌اندازی سرویس PlayStation Plus می‌گذرد

برتری مایکروسافت در قابلیت Backward Compatibility نهفته است و به وسیله آن می‌تواند به بازی‌های قدیمی و ارزشمندی چون Dragon Age: Origins جانی تازه می‌بخشد. کاربران Xbox با استفاده از این سرویس قادرند بازی‌های قدیمی را بر روی کنسول‌های نسل جدید نیز تجربه کنند. حتی با استدلال، نمی‌توان از سونی انتظار ایجاد سرویسی با تکنولوژی پیشرفته همانند Backward Compatibility داشت؛ با توجه به اینکه ما نمی‌دانیم به صورت سخت افزاری چه بستری برای آن نیاز است اما این کمپانی به طور مرتب در سال‌های اخیر نشان داده که قادر است عناوین قدیمی (متعلق به نسل قبل) را برای کنسول‌های نسل جدید بازسازی نماید. به نظر می‌رسد که مدیران پلی‌استیشن ترجیح می‌دهند که بازی‌های خاصشان را به صورت جداگانه از طریق PlayStation Store به فروش برسانند.

با این وجود، کاهش کیفیت بازی‌های رایگان PS Plus، علی‌الخصوص در دو سال اخیر، برای کنسول ویتا صدق نمی‌کند. میانگین نمره‌ی متای 24 بازی رایگان این کنسول در سال 2017 با عدد 72.4 برابری می‌کند. در یک نتیجه‌گیری می‌توان گفت که آینده‌ی این روند نامطلوب (برای بازیکنان) منجر به یکی از این دو حالت خواهد شد: بازی‌های رایگان PS Plus می‌توانند به عنوان یک مزیت اضافیِ نه چندان جذاب برای کسانی PS Plus را تنها برای آنلاین بازی کردن خریداری می‌کنند محسوب شوند، یا تشویق بازیکنان به استفاده از سرویس PlayStation Now که قابلیت استریم بازی‌ها را به همراه مزایای اختصاصی دیگری فراهم می‌آورد.

دور از انتظار نیست که در آینده‌ پلی‌استیشن چنین شعار تبلیغاتی سر دهد: «شما می‌توانید Uncharted 4 را هم اکنون به صورت رایگان بر روی سرویس PlayStation Now بازی کنید و همچنین اگر با قیمت ویژه‌ای که برای مشترکین PS Plus در نظر گرفته شده است برای این سرویس ثبت نام نمایید قادر خواهید بود این بازی را بدون محدودیت زمانی در اختیار داشته باشید.» سرویس PlayStation Now هم‌اکنون به همراه تمام مزایای خود، بهایی به ارزش 19.99 دلار دارد، اما برای تهیه‌ی این سرویس می‌توان از گزینه‌هایی که دارای حالت کرایه‌ای هستند نیز استفاده کرد. در واقع PlayStation Now می‌تواند دارای دسترسی محدود نیز باشد. از جهاتی این سرویس نیز مشابه «بازی‌های رایگان با PlayStation Plus» است؛ بدین صورت که تا زمان فعال بودن سرویس، بازی نیز در دسترس کاربر خواهد بود. در نتیجه سونی باید به دنبال راه حلی برای حفظ دسترسی گیمرها به بازی‌، در صورت حذف سرویس «عناوین رایگان با PS Plus» باشد.

اما به نظر می‌رسد که وقوع چنین اتفاقی نزدیک است. واضح است که سونی اولویت بیشتری بر روی سرویس‌های درآمدزایی خود (PlayStation Vue، PlayStation Video، PlayStation Music و...) دارد. در همین راستا جان کودِرا اخیرا به سمت مدیر اجرایی بخش سرگرمی‌های تعاملیِ سونی منصوب گشت. بر خلاف آنچه که در زمان PlayStation 3 و بخش آنلاین چند نفره رخ داد، اینبار سونی با راه‌اندازی PlayStation Now دو سال قبل از معرفی سرویس Xbox Game Pass مایکروسافت را شکست داد.

در همین حال، مایکروسافت از موضع مستحکم‌تری نسبت به سونی در زمینه‌ی بازی‌های رایگان برخوردار است، حتی با وجود اینکه در نهایت این کمپانی نیز با مشکلاتی مشابه سونی دست به گریبان خواهد شد؛ دیگر عنوان معروفی از Xbox 360 برای رایگان شدن باقی نماند! با این اوصاف، سرویس Backward Compatibility با کنسول Xbox 360 (و Xbox Original که در ماه اکتبر معرفی شد) فقط برای حفظ ظاهر در کنار Games With Gold قرار نگرفته تا تنها برخی از بازی‌های محبوب قدیمی را زنده کند. در واقع با در نظر گرفتن توقف پشتیبانی از کنسول‌های قدیمی‌تر، متوجه می‌شویم که Backward Compatibility، برای مایکروسافت کاملا مفید بوده است.

مسلما مایکروسافت می‌گوید: «اگر شما کنسول Xbox One دارید، هنوز می‌توانید Gears of War 3 (که در ماه ژوییه 2015 رایگان شده بود) را که قبلا دانلود کرده بودید، بازی کنید.» اما زمانی که پرونده‌ی کنسول PlayStation 3 بسته شود، بازی Mass Effect 2 (در ماه نوامبر 2015 رایگان شده بود) نیز از دسترس کاربر خارج می‌گردد و مردم از این بابت بسیار خشمگین خواهند شد. هرچقدر که PS3 مدت زمان بیشتری بخشی از سرویس PS Plus باشد، سونی باید به سختی دنبال بازی‌هایی بگردد که در سرویس قرار بگیرند و در عین حال انتظار کسانی که برای PS Plus حق اشتراک پرداخت کرده‌اند را برآورده کند. همچنین سونی بر خلاف مایکروسافت، از کمک استودیوهای بزرگ همانند الکترونیک آرتز، یوبیسافت و 2K Games بهره نمی‌برد. نمونه‌ی این مسئله را در بازیهای رایگان سال گذشته‌ی میلادی می‌توان مشاهده کرد.

حال مایکروسافت سرویس Xbox Game Pass را راه‌اندازی کرده (9.99 دلار به ازای هر ماه) و برای جذب مردم به سمت آن تمایل شدیدی از خود نشان می‌دهد. Games With Gold در دو ماه پایانیِ سال 2017 نه چندان قدرتمند ظاهر شد. همچنین در ورود به سال جدید نیز با توجه به فروش ویژه‌ی سال نو و تخفیف‌های مناسبتی، چندان درخشان عمل نکرده است. بدین ترتیب Xbox Live نیز در راستای سیاست‌های جدید خود مسیری مشابه رقیب و به سمت ترویج سرویس‌های جدیدش را می‌پیماید تا از بلایی که بر سر پلی‌استیشن آمده دوری کند؛ یعنی عناوین نه چندان جذاب، احساس اینکه رایگان به معنی کم ارزش است و همچنین تلاش برای یافتن بازی‌های رایگان بیشتر.

پروژه Games with Gold از سال 2013 شروع به کار کرد

سونی در سال 2010 ایده‌ی وادار کردن مردم به ثبت نام در یک سرویس اشتراکی برتر را رواج داد. چنین چیزی در زمان کنسول PS3 وجود نداشت چون بخش چند نفره‌ی آنلاین از زمان عرضه‌ی آن کنسول رایگان بود. پلی‌استیشن پلاس ایده‌ای فوق‌العاده بود. با عرضه ی سرویس پلی استیشن پلاس که برای 5 سال اگر بهترین نبود، یکی از بهترین ابداعات در زمینه ی بازی‌های ویدیویی به شمار می‌رفت، مایکروسافت مجبوب شد برای رقابت با رقیب خود یعنی سونی، ارزش محتوای ارائه شده بر روی سرویس لایو را افزایش دهد. این عمل مایکروسافت بواسطه‌ی سیاست‌های این کمپانی در راستای رقابت شانه به شانه با سونی انجام گرفت که البته در ابتدا شروع ضعیفی برای Xbox 360 را به همراه داشت. به طور کلی، فواید این سرویس برای PS3 قطعا از معایبش بیشتر بود.

در سال 2013، زمانی که PS4 عرضه شد، پرداخت حق اشتراک PS Plus اجباری شد تا به ازای آن، بازیکنان به بخش چند نفره‌ آنلاین دسترسی پیدا کنند. این سیاست جدید سونی، در ابتدا اعتراض کاربران را به همراه داشت اما پس از مدتی سروصداها فروکش کردند، نه بخاطر اینکه بازیکنان چاره‌ دیگری نداشتند؛ 4 سال پیش از آن، مردم به خوبی مشاهده کرده بودند که در ازای پرداخت حق اشتراک، چه چیزی دریافت خواهند کرد و این مایه دلگرمی بود. اما اکنون اوضاع تغییر کرده است. مایکروسافت اما با ادامه روند فعلی‌اش شاید تا دو سال دیگر بتواند مخاطبان خود را هنوز راضی نگه دارد. شاید همکاری گسترده‌تر با ناشران ترد پارتی، توفیق بیشتری برای مایکروسافت به ارمغان بیاورد.

در نهایت، چنین سیستمی از نسل پیشین کنسول‌ها بنا نهاده شده است و سرانجام روزی نیز از میان خواهد رفت.